Сенатнинг 12-ялпи мажлисида "Болаларни зўравонликдан ҳимоя қилиш тизими такомиллаштирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида"ги Қонун кўриб чиқилди.
Таъкидланганидек, Ўзбекистонда болалар ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини ишончли ҳимоя қилишнинг институтсионал-ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш бўйича кенг кўламли ишлар амалга оширилмоқда.
Шу билан бирга, болаларнинг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилишни янада кучайтириш, уларни жинсий зўравонликдан ҳимоя қилиш, жиноят процессида гувоҳ сифатида иштирок этишга жалб қилишнинг аниқ механизмларини яратиш зарурати мавжуд.
Мазкур қонунда интернетдан фойдаланган ҳолда болаларга нисбатан уятсиз-бузуқ ҳаракатлар содир этганлик учун жавобгарлик белгиланган. ЖКнинг 129-моддасига қўшимча киритилмоқда.
Унга кўра, телекоммуникация тармоқлари ёки Интернет жаҳон ахборот тармоғидан фойдаланган ҳолда 16 ёшга тўлмаган шахсга нисбатан уятсиз-бузуқ ҳаракатлар содир этиш алоҳида оғир жиноят сифатида квалификация қилинади.
"Глобал интернет тармоғи жиноятчига анонимликни сақлаш ва трансчегаравий усулда жиноят содир этиш имкониятини беради, бу эса ўз навбатида жавобгарликдан қочиш имкониятларини кенгайтиради. Шу муносабат билан кибермаконда ушбу турдаги жиноятларни содир этган шахсларга нисбатан оғирроқ жазони назарда тутиш мақсадга мувофиқ," - деди Сенатнинг Ёшлар, хотин-қизлар, маданият ва спорт масалалари қўмитаси раиси Орзигул Қозихонова.
Бундан ташқари, ЖК янги 129-1-модда билан тўлдирилди. Вояга етмаганлар тасвирланган порнографик маҳсулотни қасддан бир йил давомида такроран сақлаш, шунингдек, вояга етмаган шахс тасвирланган ёки тасвирланган порнографик маҳсулотни тарқатиш, реклама қилиш ёки намойиш этиш мақсадида Ўзбекистон ҳудудига олиб кириш учун жиноий жавобгарлик белгиланмоқда.
Шунингдек, бундай маҳсулотларни тайёрлаш, тарқатиш, реклама қилиш, намойиш этиш ёхуд вояга етмаган шахсни порнографик хусусиятга эга ҳаракатларнинг ижрочиси сифатида жалб қилиш учун жиноий жавобгарлик назарда тутилган.
Сўроқ жараёнида болаларга ортиқча руҳий босим ўтказишнинг олдини олишга қаратилган яна бир муҳим норма киритилмоқда. Вояга етмаган гувоҳни ёки жабрланувчини сўроқ қилишнинг бир кун давом этадиган умумий муддати унинг ёши ва аҳволини ҳисобга олган ҳолда белгиланади.
Бунда қуйидаги тартиб ўрнатилади:
- 7 ёшгача бўлган болалар учун - 30 дақиқадан кўп бўлмаган танаффуссиз, жами бир соатдан кўп бўлмаган;
- 7 ёшдан 14 ёшгача бўлган болалар учун - бир соатдан кўп бўлмаган танаффуссиз, жами икки соатдан кўп бўлмаган;
- 14 ёшдан 18 ёшгача бўлган шахслар учун - танаффусларсиз кўпи билан икки соат, жами кўпи билан тўрт соат.
Қонун билан ЖПКга бола манфаатларини ҳимоя қилишга қаратилган янги нормалар киритилмоқда. Хусусан, вояга етмаган шахс гувоҳ бўлган ҳолларда унинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш учун ишда иштирок этиш учун гувоҳнинг қонуний вакилини жалб қилиш назарда тутилмоқда.
Қонуний вакиллар сифатида ота-оналар, фарзандликка олувчилар, васийлар, ҳомийлар, шунингдек васийлик ва ҳомийлик органларининг вакиллари иштирок этиши мумкин. Қонуний вакилнинг ишда ваколат берган шахс билан биргаликда иштирок этиши таъминланади, шунингдек қонуний вакилнинг иштирок этишини процессуал расмийлаштириш тартиби белгиланади.
Сенаторларнинг фикрича, ушбу қонун жиноятларнинг олдини олишга, содир этилган жиноятлар учун жазо муқаррарлигини таъминлашга, шунингдек, болаларнинг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилишга хизмат қилади.
Муҳокама якунида сенаторлар қонунни маъқуллади.
Изоҳ