Президент болаларни ҳимоя қилиш соҳасидаги муносабатларни тартибга солувчи "Болаларни зўравонликнинг барча шаклларидан ҳимоя қилиш тўғрисида"ги қонунни имзолади.
Ҳужжат билан болаларга нисбатан зўравонлик шаклларига берилган таърифлар сони учтадан (жисмоний, жинсий, психологик) олтитагача (ғамхўрлик қилмаслик, эксплуатация, буллинг) кенгайтирилмоқда:
• ғамхўрликнинг йўқлиги - ота-она қарамоғидаги боланинг (уларнинг ўрнини босувчи ёки қаровчи шахсларнинг) зарур имкониятларга, билим ва кўникмаларга эга бўлган, шу жумладан бунинг учун тегишли хизматлардан (давлат, тиббий, таълим, ижтимоий ва бошқа хизматлардан) фойдаланиш имкониятига эга бўлган, боланинг соғлиғи, жисмоний, ақлий ва маънавий ривожланишининг бузилишига олиб келадиган асосий эҳтиёжларининг қондирилмаслиги;
• эксплуатация қилиш - болани иқтисодий, жинсий ва бошқа мақсадларда ишлатиш, шу жумладан одам савдоси, ғайриижтимоий хатти-ҳаракатларга ва тиланчиликка жалб қилиш, жинсий эксплуатация қилиш, шунингдек болани жисмоний ёки руҳий таъсир кўрсатиш орқали мажбурлаш йўли билан ундан никоҳ ёки бирга яшаш, муайян диний таълим олиш, боланинг соғлиғига, хавфсизлигига, ахлоқига, ақлий ва жисмоний ривожланишига, шу жумладан унинг таълим олишига таҳдид соладиган ҳар қандай шаклда меҳнатга мажбурлаш;
• зўравонлик (буллинг) - болалар гуруҳи ёки битта боланинг бошқа бола ёки болаларга нисбатан ҳақоратли лақаблардан фойдаланиши, ҳар қандай мулоқотни чеклаши (бойкот қилиши), мулкни тортиб олиши ва (ёки) унга зарар етказиши, жисмоний, психологик ёки интеллектуал хусусиятларни омма олдида муҳокама қилиши, шаъни ва қадр-қимматини камситиши ёхуд соғлиғи ва ҳаётига зарар етказиши, шу жумладан телекоммуникация тармоқлари ва Интернет жаҳон ахборот тармоғидан фойдаланган ҳолда амалга ошириладиган узоқ муддатли психологик ва (ёки) жисмоний тажовузкор таъсир кўрсатиш.
Қонун билан биринчи марта зўравонликдан жабр кўрган болаларга ҳимоя ордери бериш механизми жорий этилмоқда. У ички ишлар органлари томонидан зўравонлик факти ёки уни содир этиш таҳдиди аниқланган пайтдан бошлаб 24 соат ичида 30 кунгача муддатга берилади ва зўравонликдан жабрланувчига ёки унинг қонуний вакилига топширилади.
Агар таҳдид ҳали бартараф этилмаган бўлса, ҳимоя ордерининг амал қилиш муддати жиноят ишлари бўйича суд томонидан кўпи билан бир йилга узайтирилиши мумкин. Ҳимоя ордерининг амал қилиш муддатини зўравонлик қурбони 18 ёшга тўлгунга қадар узайтириш мумкин.
Бундан ташқари, болалар содир этилган зўравонлик натижасида етказилган моддий зарарни қоплаш ва маънавий зарарни қоплаш талаби билан мурожаат қилиш, шунингдек, бепул ҳуқуқий, иқтисодий, ижтимоий, психологик, тиббий ёрдам олиш, шу жумладан, ишонч телефони орқали ёрдам олиш ҳуқуқига эга бўлди.
Ижтимоий ҳимоя миллий агентлиги бутун мамлакат бўйлаб кеча-кундуз бепул телефон линияси (ишонч телефони) тармоғини таъминлайди. Бунда ишонч телефони махфийликка риоя қилган ҳолда ишлайди.
Шунингдек, агентлик зиммасига зўравонлик қурбони бўлган болаларни, шунингдек, уларга нисбатан зўравонлик таҳдиди остида бўлган болаларни аниқлаш, уларнинг ҳисобини юритиш ва зарур ҳолларда зўравонликнинг олдини олиш бўйича индивидуал чоралар кўрилишини таъминлаш вазифалари юклатилади.
Бундан ташқари, қонун билан ота-оналар ва уларнинг ўрнини босувчи шахсларнинг жавобгарлиги оширилмоқда. Хусусан, улар болаларнинг ҳаёти ва асраш, уларга ғамхўрлик қилиш, меҳр-муҳаббат кўрсатиш ва соғлиққа зарар етказувчи ахборотлардан ҳимоя қилишлари керак. Шунингдек, тарбия усуллари дағал, шафқатсиз ва инсон қадр-қимматини камситувчи муомалага йўл қўймаслиги керак.
Зўравонликдан жабр кўрган ёки хавф остида бўлган болалар оилаларини мустаҳкамлаш ва қўллаб-қувватлаш чоралари белгиланмоқда. Жумладан, руҳий ҳолати бузилган шахслар ва наркологик касалликларга чалинган ота-оналар учун мажбурий даволаш назарда тутилган. Болаларга нисбатан зўравонлик содир этилишига билвосита таъсир кўрсатган иқтисодий қийинчиликларни бартараф этиш учун ишсизлар ва иш қидираётган шахсларга молиявий барқарорликни таъминлашда ёрдам кўрсатилади.
Қонун билан таълим муассасаларида интизомий жазо чораси сифатида зўравонликнинг ҳар қандай шакллари қўлланилишига йўл қўйилмаслиги назарда тутилмоқда. Шунингдек, болаларга нисбатан ва болалар ўртасидаги зўравонлик, шу жумладан буллингнинг олдини олиш механизмлари жорий этилади.
Болаларни зўравонликнинг барча шаклларидан ҳимоя қилиш тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузганликда айбдор шахслар белгиланган тартибда жавобгарликка тортилади.
Ушбу қонун олти ойдан кейин кучга киради.